Lieselotte Michel

door Lex Rutgers

Tot haar deportatie woonde Lieselotte aan de Tweede Pauwelandstraat 22 (nu nr. 11):

Aan de Tweede Pauwelandstraat 22 (nu nr. 11) woonde het gezin Van Spiegel. Lieselotte (Lilo) Michel kwam in 1941 bij hen in huis wonen. Klik hier voor het familieverhaal van het gezin Van Spiegel, dat bestond uit Simon, Marianne, Espérance en Saartje.

Lieselotte was een Duits-joodse vluchtelinge, geboren in 1926 in Volksmarsen te Duitsland.

Ze was de dochter van Siegmund Michel (1888 Vetzberg-1934 Korbach) en Rosa Erna (Erna) Meyerhoff (1894 Volksmarsen-1942 Sobibor).

Lieselotte woonde na het overlijden van haar vader in 1934 met haar moeder bij haar grootouders Albert en Betty Meyerhoff in huis. Op de foto links Lieselotte met moeder en oma omstreeks 1934. Over de doodsoorzaak van haar vader zijn twee versies. Volgens Ernst Klein, historisch onderzoeker in Volksmarsen is "haar vader in 1934 gestorven aan de gevolgen van zware mishandelingen door SS-ers". De website van Sobibor meldt "bereits im Marz 1934 verstarb ihr Vater auf einer Geschaftsreise in Korbach, er begin Selfstmord". In verband hiermee zal nog nader onderzoek volgen.

Moeder Erna ging op 1-6-1942 vanuit de gevangenis Kassel naar Sobibor; vlak voor haar deportatie gaf ze een ketting van Lieselotte aan een vriendin van Lieselotte. Deze ketting (zie de foto rechtsonder) is bewaard gebleven. Op de foto links onder een gedicht door Lieselotte Michel in het poezie-album van een vriendinnetje (1939).

Lieselotte kwam op 4-1-1939 als vluchteling naar Nederland, samen met twee andere meisjes uit  Volkmarsen: Ilse en Inge Lichtenstein. Ze verbleef toen twee maanden in een kindertehuis in Amsterdam en vanaf 25-10-1939 bij het gezin van de rabbijn Philip Frank in Haarlem.

Ze kwam op 1-6-1941 bij Saartje Gosschalk-Snatager en het gezin van haar dochter Marianne in Deventer wonen. Mogelijk hielp ze in de huishouding of als kindermeisje voor Spransje.

Eind 1942 moesten veel joodse families uit de provincie die nog geen oproep hadden gehad voor Westerbork, verhuizen naar het joodse getto in Amsterdam. Daar waren de huizen inmiddels leeg omdat die gezinnen al op transport waren gesteld. Zo kwam Saartje met het gezin van haar dochter Marianne en hun pleegdochter Lieselotte te wonen op de Retiefstraat 90.

Vandaar uit moesten Saartje en Lieselotte op 16-3-1943 naar Westerbork. Beiden werden een week later op 23-3-1943 doorgestuurd naar Sobibor waar ze drie dagen later bij aankomst werden vergast.

Het gezin van Simon van Spiegel, Marianne en dochter Spransje kwamen op 20-6-1943 in Westerbork aan vanuit Amsterdam en het gezin ging twee weken later op 13-7-1943 door naar Sobibor waar het drie dagen later bij aankomst werd vergast.

In Volkmarsen, waar Lieselotte geboren is, is een Lieselotte-Michel-Ring (een rondweg); deze is naar haar vernoemd; zie de foto rechts. Volkmarsen heeft veel aandacht besteed aan haar joodse oorlogsslachtoffers. Daar hebben ze meerdere straten vernoemd naar joodse slachtoffers. Meer informatie op: http://ernstklein-volkmarsen.de/en/memorial-avenue-in-sobibor/ en  https://sobibor.de/de/lieselotte-michel/. 

© Lex Rutgers (EHC)