Gezin Keizer

door Jan Schukkink

Tot haar deportatie woonde dit gezin aan de Graaf van Burenstraat 22 (nu nr. 37):

Izak Keizer werd op 24 mei 1892 geboren in Leeuwarden. Sientje Israël Keizer - Noach werd geboren op 20 september 1893 in Deventer. Zij trouwden op 24 mei 1917 in Deventer.

De vader van Izak was Bernard Keizer, geboren op 26 september 1861 in Leeuwarden en gestorven op 23 april 1943 in Sobibor.
De moeder van Izak, Klara Krammer werd op 3 juni 1867 geboren in Leeuwarden. Ze is op 28 januari 1942 overleden in Amsterdam.

De vader van Sientje was Israël Salomon Noach, geboren op 25 februari 1855 te Goor en overleden op 5 augustus 1917 in Deventer.
De moeder van Sientje was Marianne van Gelder die op 20 september 1893 werd geboren in Deventer en stierf op 26 januari 1943 in Auschwitz.
Izak en Sientje kregen 4 dochters die alle in Deventer werden geboren.

Clara Marianne (Clara) werd geboren op 27 februari 1918 (foto rechts); Marianne Klara (Marianne) op 11 mei 1921, Selma Gertruida (Selma), op foto links zag op 8 maart 1925 het levenslicht en Elionore Bernardine (Elly) kwam op 11 mei 1936 ter wereld.

Voordat Izak trouwde, woonde hij een paar jaar in Lochem. Zijn vader was daar langere tijd chazan (voorzanger bij een Joodse gebedsdienst) en godsdienstleraar. Rechts op de foto Izak's vader Bernard Keizer omstreeks 1929.

Izak was van beroep klerk/handelsreiziger. Het ging hem economisch gezien niet voor de wind. Al in 1935 werd hij door het kerkbestuur gemaand de kerkelijke belasting te betalen. Hij bleef jaren in gebreke. Door het armenbestuur werd hij gezien als een noodgeval. Zijn zwager, broer van zijn vrouw Sientje, sprong voor het gezin in de bres. Hij schilderde het gezin Keizer als ‘aller ellendigst,’ waarna het gezin Keizer kon rekenen op incidentele ondersteuning. Ook anderen hebben wel eens de hoofdelijke omslag voor de familie Keizer betaald.
In de periode 1917 tot 1942 woonde het gezin op een zestal adressen. Op het adres aan de Graaf van Burenstraat werden ze begin 1943 opgebracht en naar Westerbork getransporteerd. Daarom wordt hier een struikelsteen gelegd.

De kwetsbare financiële positie van het gezin Keizer neemt niet weg dat het gezin sociaal actief was op diverse fronten.
Zo was Izak in Deventer een tijdje gasaniem, een meelezer tijdens kerkdiensten van de Joodse gemeenschap. Ook zat hij in het bestuur van de DJT (Deventer Joodse Toneelvereniging. Op onderstaande foto het bestuur van de DJT met Izak Keizer rechts omstreeks 1929.

De zusjes Clara en Marianne stonden op de planken als zangeresje en danseresje bij het kinderfeest ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de synagoge in 1932.
Marianne was secretaris van Tikwas Jisroeil, een vereniging voor Joodse jongeren.
De oudste dochter Clara werd onderwijzers. Ze stond aan een lagere school in Almelo. Ze gaf eveneens gymnastiek aan de Joodse school in Deventer. Clara stond aan een lagere school in Colmschate toen ze in 1941 ontslag kreeg omdat ze Joods was.
Selma was in 1942 als 17-jarige maatschappelijk werkster bij de Joodse Raad actief. Ze hielp in de huishouding bij diverse gezinnen. Doordat ze op de lijst medewerkers van de Joodse Raad stond, werd verwacht dat het risico op deportatie kleiner werd. Selma kon goed leren; ze hielp haar beste vriendin met huiswerk. Deze vriendin behoorde tot het gezin waar later onderduikers welkom waren.
Van de 6-jarige Elly weten we dat ze in 1942 in het eerste jaar zat van de Joodse lagere school aan de Assenstraat. Deze school werd in september 1941 geopend nadat het voor Joodse kinderen verboden werd om naar openbare scholen te gaan. Hier kregen Joodse kinderen uit de hele regio rondom Deventer les.

Onderduikgeschiedenis en verblijfsplaatsen van het gezin Keizer gedurende de oorlog zijn niet helemaal duidelijk. Exacte informatie ontbreekt.
Het is wel duidelijk dat Izak, Sientje en hun dochters Marianne, Selma en Elly begin 1943 naar Westerbork zijn gestuurd. Ze kwamen op 15 januari 1943 aan in Westerbork en zijn een week later naar Auschwitz getransporteerd en zijn daar alle vijf bij aankomst vergast.
De oudste dochter Clara heeft de oorlog overleefd door onder te duiken. Ze trouwde na de bevrijding en overleed in 1979 in België.

© Jan Schukkink/Etty Hillesum Centrum